Beyin Tümörleri Nelerdir?

Temelde beyin tümörleri ikiye ayrılır. Beyinin kendi tümörleri ve başka organlardan (akciğer, meme kolon gibi) metastaz yapmış ikincil tümörler. Tüm kanserlerin %25’i beyine metastaz yapmaktadır Beyinin kendi tümörlerini iki başlıkta incelemek gereklidir;

İyi Huylu Beyin Tümörleri :

• Menenjiomlar: Beyni ve omuriliği çevreleyen dokudan oluşurlar
• schwannoma (akustik nörinom): 8. Kranyal sinir çevresinde oluşur
• Hipofiz adenomları
• Hemanjioblastom: Beyindeki damarsal yapılardan kaynaklanır
• Kraniofarenjioma: Çocuklarda görülen kistik bir tümördür.
• Dermoid kistler

Kötü Huylu Beyin Tümörleri:

• Astrositom: Grade 1 (pilositik astrositom) ve grade 2 ise yavaş büyüyen ve seyrek nüks eden tümörlerdir. Grade 3 yani anaplastik astrositom ve Grade 4 glioblastom ise hızlı büyüyen ve ameliyat sonrası nüks edebilen tümörlerdir.
• Oligodendrogliom: Grade 2 ise yavaş seyreder ancak grade 3 yani anaplastik oligodendrogliom ise hızlı seyirli ve nüks olasılığı yüksek tümörlerdir
• Medulloblastom genellikle çocukluk çağı tümörüdür ve çabuk büyüyen ve nüks riski yüksek bir tümördür.
• Subependymoma ya da myxopapillary ependymoma (grade I), ve grade 2 ependymoma yavaş gidişli nüks riski düşük tümörler iken, anaplastic ependymoma (grade III) nüks riski yüksek bir tümördür

Beyin tümörünün toplumda görülme sıklığı 100 bin kişide 3-5 arasındadır. Sarı ırkta ve erkeklerde daha sık görülür. Kötü huylu beyin tümörü çocuklarda ve 60 yaş üzerinde daha sık görülürken, iyi huylu beyin tümörü ise daha genç yaşlarda sıktır.

Beyin Tümörlerinin Belirtileri Nelerdir?

Beyin tümörü belirtileri kafa içi basıncının artması ile seyreder.

• Özellikle sabahları artan baş ağrısı
• Hareket ve mimiklerde yavaşlama
• Bulantı ve ani kusmalar, epileptik nöbetler (bilinç tam kaybolabilir ya da kısmi olabilir)
• Kişilik değişiklikleri, hatırlama bozuklukları, yazı yazma gibi bazı özelliklerde aksamalar.
• Çift görme, bulanık görme
• Denge ve yürüme bozuklukları
• Kollarda ve bacaklarda hissizlik, karıncalanma veya güç kaybı
• Hormonal bozukluklar ve buna bağlı belirtiler: erken puberte, el ve ayaklarda büyüme, adet bozuklukları, kortizol yetmezliği veya fazlalığı gibi

 

Beyin Tümörlerinde Tanı Yöntemleri

Beyin tümörlerinin teşhisinde ana yöntem MR yani Manyetik Rezonansdır. Hassasiyeti %90 civarındadır. Tomografi günümüzde daha nadir kullanılır.

PET CT tanıdan daha fazla cerrahi sonrası oluşmuş skar dokusunu ya da radyoterapi sonrası gelişebilen nekrotik dokuyu aktif tümörden ayırt etmek için kullanılır.

 

Beyin Tümörlerinde Risk Faktörleri Nelerdir?

Beyinin primer tümörleri için risk faktörleri:

• Erkek olmak: Menenjiom haricinde beyin tümörleri çoğunlukla erkeklerde sık görülür.
• Beyaz Irk: Beyin tümörleri, beyaz ırka mensup kişilerde diğer ırklara nazaran daha sıklıkla görülür.
• Yaş: Beyin tümörü riski çoğunlukla 70 yaş üzerinde artar. Diğer riskli yaş 8 yaş altı çocuklardır. Beyin tümörleri, çocuklarda lösemiden sonra en sık görülen ikinci kanser çeşididir. Çocukluk yaşlarında en sık medülloblastomlar, beyin sapı gliomları ve ependimomlar görülür ve bu tümörler sıklıkla arka kafa çukurunda yerleşirler
• Aile: Ailesinde glioma adı verilen santral sinir sistemi tümörü olan kişilerde risk yüksektir.
• Radyasyon, formaldehid, vinil klorür, akrilonitril’e maruz kalmış olmak da riski arttırmaktadır

 

Beyin Tümörlerinde Tedavi Yöntemleri

Beyin primer tümörlerinin tedavisinde ana yöntem cerrahidir. Tümör grade 3 ya da grade 4 olarak saptanırsa kemoterapi ve radyoterapi de tedaviye eklenebilir.

Cerrahi Tedavi:

Cerrahi yöntem bazen sadece biopsi almak için, çoğunlukla da tümörün tamamının çıkartılması için yapılır. Günümüzde geliştirilen bazı teknikler sonucu beyin ameliyatları sonrası genel durum eskiye göre çok daha iyi olmakta ve iyileşme süreci çok hızlanmaktadır.

Nöronavigasyon;

Hastanın filmi ameliyat öncesi sisteme yüklenir ve cerrahi için en uygun giriş noktaları ve korunması gereken dokular saptanır.

Nöromonitorizasyon:

Operasyona nöroloji uzmanı da girerek hastanın kol ve bacaklarına yerleştirilen elektrotlarla ameliyat esnasında sinyaller izlenir. Sinyalde oluşan bozukluklar cerraha bildirilerek kritik bölgelerin hasar görmesi önlenebilir.

Gliolan Boyama

Operasyondan önce içirilen Gliolan adlı madde tümörü farklı renkte boyayarak cerrahın mikroskoptaki özel bir filtre ile tümörü ve sağlam dokuyu ayırt etmesi sağlanır.

İntraoperatif Ultrasonografi: Beyin tümörü ameliyatı esnasında beyin ultrasonu yapılır ve ne kadar tümör çıkartıldığı hesaplanır. İntraoperatif Ultrasonografi özellikle beyin dokusundan zor ayır edilen tümörlerde rezidü kalma riskini azaltır.

Endoskopi: Beyin tümörü ameliyatında dar koridorların kullanıldığı alanlarda özellikle hipofiz tümörleri ve ventrikül içi tümörlerinde küçük bir bölgeden geniş bir görüş açısı sağlamaya yarar.

Uyanık ameliyat:

Kol ve bacak hareketleri ya da konuşma merkezine yakın tümörlerde hastaya genel anestezi yerine özel bir ilaçla ‘’derinliği ayarlanabilir uyku’’ sağlanmakta böylece hastanın operasyon esnasında hareket ve konuşmaları izlenmekte ve bu merkezlere zarar vermeden operasyon yapılabilmektedir.

İntraoperatif MR:

Döndürülebilen bir ameliyat masası ile operasyon esnasında MR çekilerek tümörden geriye doku kalıp kalmadığı anlaşılabilmektedir. Bunun için MR ameliyathaneye yakın ya da içinde olmalıdır.

Kemoterapi (ilaçlı tedavi)

Grade 3 astrositom ve grade 4 yani glioblastomda cerrahi sonrası yapılan radyoterapiye ek olarak Temozolomid kullanılabilir. Eski yıllarda sadece radyoterapilerle sağlanan yaşam süresi bu ilaç ile birlikte iki katına kadar artma göstermiştir. Genellikle erken dönem tümörlerde cerrahi sonrası kemoterapiye ihtiyaç duyulmaz.

Radyasyon (ışın tedavisi)

Konvansiyonel Radyoterapi: Radyoterapi yüksek enerjili ışınlar verilerek beyindeki tümör hücrelerinin yok edilmesini amaçlar. Çoğunlukla cerrahi sonrası kalan dokuyu yok etmek bazen de cerrahi yapılamayan durumlarda kemoterapi ile eş zamanlı kullanılır. Ameliyattan sonra genellikle 3 ya da 4 hafta sonra başlanır. Gelişmiş teknoloji içeren cihazlarla ve deneyimli bir ekiple tedavi yapılması önemlidir. Tümöre yüksek doz veririken sağlıklı beyin dokusunu korumak çok önemldir. Tedavi genellikle 5 ya da 6 hafta süre ile hafta sonları hariç 15-20 dakikada tamamlanır.

Radyocerrahi (nokta atış tedavi): Beyin içindeki tümörlere bir ya da beş günde yüksek bir doz uygulanması ve sağlıklı dokuların maksimum korunmasını sağlar. Çoğunlukla başka organlardan beyine metastaz sonrası uygulanır. Başarı oranı çok yüksektir, yan etkileri oldukça düşüktür ve cerrahiye göre çok kolay uygulanan bir tedavi yöntemidir. Genellikle tek seansta uygulanır ve cerrahiye yakın bir başarı elde edilir.

Milimetre düzeyinde bile olabilecek bir hata başarısızlıkla sonuçlandığı için, çok hassas bir planlama gereklidir ve deneyimli bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi sonucu önemli oranda etkiler. İnce kesit çekilmiş bir beyin MR, bilgisayar destekli planlama ve hassas immobilizasyon (hareket kısıtlanması) sayesinde sağlıklı dokular büyük oranda korunur.

Elekta Versa HD, True Beam, Cyberknife, Gamma knife gibi cihazlarla yapılabilen odaksal bir tedavidir. Bu cihazlar arasında yapılan streotaktik tedavi klinik olarak aynı sonuçlara sahiptir. Teknik özellikler dışında belirgin bir fark saptanamamıştır.