AKCİĞER KANSERİNDE SBRT-SART

Akciğer kanseri için radyasyon terapisindeki diğer son gelişmeler arasında stereotaktik ablatif radyasyon terapisi (SABR) ve stereotaktik vücut radyasyon terapisi (SBRT) yer almaktadır. Halk arasında bu teknik ‘’nokta atış radyoterapi’’ olarak bilinmektedir.
Her ikisi de çok kısa bir süre içinde küçük hedeflere çok yüksek dozda radyasyon verir; genellikle bir ila beş seansta uygulanır.
Akciğer kanseri tedavisinde cerrahi öncelikli olarak önerilen tedavi metodudur.
Ancak stereotaktik radyoterapi kullanılmaya başlayana kadar kardiak problemler, solunum rezerv azlığı veya bazen hastanın kabul etmemesi nedeni ile ameliyat edilemeyen akciğer kanserli hastalarda etkili tedaviler yapılamamakta ve hastalar maalesef uzun bir yaşama sahip olamamaktaydı.
Bu teknik sayesinde artık uygun şartlara sahip akciğer kanserli hastalar yüksek doz radyoterapi uygulanarak cerrahi sonuçlara yakın yaşam şansına sahip oldular.
Bu nedenle stereotaktik radyoterapi için ‘’neştersiz ameliyat’’ denilebilir. Tümöre verilen çok yüksek doz radyasyon birçok vakada tümörü tamamen yok edebilmekte ve uzun süre tekrarlamasını önlemektedir.

DİKKAT!

Akciğer kanserinde radyoterapi uygulamasında en önemli zorluk sürekli nefes alıp verme nedeniyle akciğer dokusu ve doğal olarak tümörün her zaman hareket halinde olmasıdır. Bu da radyoterapi esnasında tümöre tam odaklaşmayı zorlaştırır.
Aynı zamanda bu hareketlilik kalp, karaciğer gibi kritik organların ve hatta akciğerlerin sağlıklı bölümlerinin korunmasını zorlaştırabilir.
Tümörün odaklanmasındaki bu zorluk nedeni ile uzun yıllar daha düşük teknoloji içeren cihazlarda 6-7 haftayı bulan ve daha geniş alanlar kullanılarak radyoterapi uygulandı. Doğal olarak hasta daha uzun süre hastaneye bağımlı kaldı ve daha geniş alanlar daha fazla yan etkiye yol açtı.
Radyoterapi cihazlarındaki son yıllarda sağlanan yüksek teknoloji ve yeni planlama teknikleri daha kısa sürede ve daha etkili tedaviler yapmamıza olanak vermeye başladı.
SBRT tekniği ile kısa sürede yüksek doz uygulama bazı özel donanımları kullanmayı gerektiriyor. Eğer elinizde hassas planlama ve görüntülemeyi sağlayan cihazlar yoksa tedavinin başarılı olma olasığı çok düşük olur.
Bu nedenle ‘’nokta atış radyoterapi’’ yani SBRT uygulaması için 4D planlama ve takip gereklidir.

4D RADYOTERAPİ

Tedavi planlaması 4D CT ile yapılır. 4D CT, tümörün konumunu ve hareketini ve vücudunuzdaki organların zaman içindeki hareketini yakalayan yeni bir teknoloji kullanır. Böylece hareket eden organların üzerinde veya yakınında bulunan tümörlerin doğru şekilde tedavi edilmesi sağlanır.
Klasik CT ile planlama yapıldığında tümörün konumu yalnızca nefesin bir noktasında görülebilir.
Nefesin görüntüyle eşleşen tek noktasında radyasyon tümöre hedeflendiğinde ise ışın tümörü ıskalayabilir veya sağlıklı dokuya zarar verebilir.
Oysa 4D radyoterapide tümörün solunum ile yapacağı tüm hareketler görülür. Planlama buna göre yapılır ve tümör tedavi esnasında planlanan alan dışına çıktığında radyoterapi durdurulur. Alan içindeyken devam eder. Böylece tümörü ıskalama riski ortadan kalkar. Aynı zamanda daha az sağlıklı doku ışınlanır, daha az yan etki sağlanır.
HANGİ AKCİĞER KANSERLERİNE ‘’NOKTA ATIŞ RADYOTERAPİ’’UYGUN OLUR?
SBRT çok etkili bir tedavi yöntemi olmasına karşın her akciğer kanserinde uygulanmaz. Öncelikle küçük hücreli akciğer kanserinde metastaz riski yüksek olduğu için ve kemoterapi ile eş zamanlı radyoterapi daha sık kullanıldığı için SBRT çok küçük, periferik tümörlerde mediasten negatif ise uygulanabilir.
Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde ise mediastende metastatik lenf nodu yoksa, T1-T2 N0 ve genellikle 5 cm’den küçük tümörlerde SBRT önerilir.
Tedavi 1-5 seans arasında uygulanır. Ancak tek seans özel durumlar haricinde çok kullanılmamakta, genellikle 3 ila beş seans tercih edilmektedir. Mediastene çok yakın ultra santral tümörlerde 8 seanslık uygulamalarda kullanılır.
Her seans 20-30 dakika arasında sürer. Hasta tedavi esnasında ağrı ya da ısı hissetmez. Tedavi sonrası vücudunda radyasyon kalmadığı için evinde özel bir önlem almasına gerek yoktur.
Çok sınırlı bir alana yapılan bir tedavi olduğu için yan etki az görülür. Ancak seyrekte olsa radyasyon pnömonisi, fibrozis, ozofajit gibi yan etkilerle karşılaşılabilir.

HANGİ CİHAZLAR SBRT YAPABİLİR?

Elekta Versa HD, TruBeam, Cyberknife, Tomoterapi ve MR-Linac ve proton cihazları SBRT yapabilir. Tedavi sonuçları her cihazda birbirine yakındır. Hangi cihazın kullanılması gerektiği radyasyon onkologu ve hasta ile beraber karar verilmelidir.